Hoa hồng trên đất cằn
Được
đến NMLD Dung Quất vào tháng 3/2011, đúng 2 năm ngày nhà máy ra sản
phẩm đầu tiên cho đất nước. Trong nhà máy, bên cạnh những tòa tháp chưng
cất khổng lồ, những khối thép vĩnh cửu là những ngôi nhà trông rất kỳ
quái dành cho công nhân viên. Gọi là kỳ lạ vì nó được chế từ những
container dùng để làm nơi nghỉ chân cho thợ trông máy, thay ca kíp và
trực ban. Bên ngoài ngôi nhà, công nhân trồng rất nhiều hoa hồng, hoa
lan và hoa mười giờ. Khi phóng viên ngắm nhìn và tò mò hỏi thì được một
công nhân ví von: “Đất Dung Quất thế đấy, cằn cỗi nhưng mỗi người như
một bông hoa đang nở rộ”.
Nay
ngồi trò chuyện với vị chỉ huy năm xưa của NMLD Dung Quất Trương Văn
Tuyến tại nhà điều hành Vinashin, nghe ông kể về những con người đã sát
cánh cùng ông xây dựng công trình công nghiệp thế kỷ cho đất nước, người
viết mới cảm nhận được hết ý nghĩa câu nói của anh công nhân ngày nào.
Hơn 1.000 người lao động của NMLD Dung Quất là một câu chuyện hấp dẫn về
nghề dầu khí. Và theo từng nấc thời gian, vị Trưởng ban như hồi tưởng
lại một thời hào hùng đã qua về con người và về chính những cỗ máy khổng
lồ Dung Quất.
Một góc Nhà máy Lọc dầu Dung Quất
Về
ông Trưởng ban QLDA Nhà máy Lọc dầu số 1 Dung Quất, có nhiều giai
thoại. Nhưng cho đến nay, “dân” Bộ Xây dựng cũng như “dân” dầu khí đều
phải công nhận là Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Hồng Quân có con mắt tinh
đời khi quyết ông Tuyến về làm Trưởng ban.
Số
là vào cuối năm 2003, “đùng” một cái, Bộ trưởng ra quyết định điều ông
Tuyến về làm Trưởng ban Quản lý dự án, khi đó, ông đang là Giám đốc Công
ty Lắp máy 45-1. Nghe tin phải về “dầu khí”, ông Tuyến ngỡ ngàng bởi vì
công việc sắp tới là trái ngành, trái nghề và ông có hiểu gì về dầu khí
đâu. Ông xin gặp Bộ trưởng, trình bày mọi lý do và xin cho làm công
việc cũ vài năm rồi về hưu sớm…
Bộ
trưởng Nguyễn Hồng Quân cho hay là cơ quan tổ chức đã chọn được 6 ứng
cử viên, nhưng bên dầu khí, chẳng hiểu sao lại cứ “mê” Trương Văn Tuyến.
Cũng có thể là họ đã biết tố chất của ông qua những công trình lớn của
đất nước như Thủy điện Sông Đà, Nhiệt điện Phả Lại, Supe phốt phát Lâm
Thao, Điện Phú Mỹ… Xin lui không nổi thì phải nhận nhiệm vụ. Mà khi đã
nhận thì phải lao vào làm.
Thời
điểm ông Tuyến về Dung Quất cũng là năm “đại hạn” của ngành Dầu khí:
Liên doanh Việt – Nga xây dựng nhà máy giải tán; các tập đoàn lớn của
Pháp, Đài Loan… cũng “bỏ của chạy lấy… tiền” từ lâu. Một bầu không khí
ảm đạm, lo lắng, chán nản bao trùm lên toàn ngành Dầu khí. Chính vì vậy
không ít người thực lòng khuyên ông Tuyến không nên về cái “chảo lửa”
Dung Quất.
Vì
tự cho là mình không am hiểu về dầu khí, cho nên ông Tuyến dành khá
nhiều thời gian để tìm hiểu quá trình tìm kiếm địa điểm và xây dựng nhà
máy lọc dầu. Chính vì vậy mà chẳng cần sổ sách, ông cũng kể vanh vách.
Ông
Trương Văn Tuyến đã tham gia rất nhiều dự án nhưng chưa thấy dự án nào
phức tạp như NMLD Dung Quất. Từng là Giám đốc Công ty Lắp máy và Xây
dựng 45-1 (LILAMA 45-1) nhưng khi đứng trên đất Dung Quất (mùa hè 2003),
ông Trương Văn Tuyến không khỏi lo lắng cho số phận của nhà máy. Thời
điểm năm 1997, tổng mức đầu tư dự án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt
là 1,5 tỉ USD. Sau nhiều lần điều chỉnh và bổ sung đã tăng lên 2,5 tỉ
USD. Dù là 1,5 hay 2,5 tỉ USD thì đều là tiền của nhân dân và với vị
Trưởng ban Trương Văn Tuyến, ông ý thức được rằng, nhân dân đã góp công,
góp sức giao cho ông một số tiền khổng lồ để ông cùng hàng ngàn công
nhân xây dựng cho đất nước một ngành công nghiệp lọc hóa dầu. Thế là ông
Tuyến cùng các chiến hữu sau này là Tổng giám đốc Nguyễn Hoài Giang,
Phó tổng giám đốc Nguyễn Việt Thắng, Phó tổng giám đốc Đinh Văn Ngọc… và
hàng nghìn công nhân ngày đêm quên mình xây dựng công trình này. Mảnh
đất Quảng Ngãi nắng gió, bão bùng, nhiều đêm ông phải thức trắng để
“điều binh khiển tướng” cho công nhân tránh bão, gia cố chân đê chắn
sóng để khỏi bị bão quét, sóng biển cuốn đi. Nhiều hạng mục phải thay
đổi nhà thầu, họp bàn nhiều cuộc để đi đến kết luận nhanh chóng đảm bảo
tiến độ của nhà máy.
Hạng mục được coi là “xương” đối với ông Tuyến là đê chắn sóng. Đây là công trình lạ lẫm với nhà thầu Việt Nam.
Đê chỉ dài 1,6km nhưng phải huy động nhiều thiết bị chuyên dụng để xử
lý nền đất yếu dưới đáy biển, đổ đá thân đê trong điều kiện thời tiết
phức tạp, biển động sóng dữ. Nhiều cơn bão quét qua con đê nhưng nó vẫn
đứng vững bởi vị Trưởng ban luôn ý thức được tầm quan trọng của hạng mục
này. Nếu đê không hoàn thành thì gần như mọi công tác xây dựng bên
trong vịnh Dung Quất phải ngưng lại, ảnh hưởng đến tiến độ tổng thể xây
dựng nhà máy. Trong quá trình thi công, Công ty Lũng Lô phát hiện túi
bùn gây khó khăn cho việc xây dựng đê chắn sóng. Đây là công việc phức
tạp, nhà thầu trong nước chưa thể đảm đương, Trưởng ban Trương Văn Tuyến
đã đã đề xuất và được chấp thuận ký hợp đồng với nhà thầu Van Oord (Hà
Lan) thi công từ tháng 10/2006. Đến tháng 5/2008, công trình đê chắn
sóng hoàn thành trong niềm hân hoan của hàng nghìn cán bộ, công nhân
viên xây dựng NMLD Dung Quất.
“4
năm, lúc nào tôi cũng căng thẳng. Thời kỳ đầu nhìn mặt bằng xây dựng là
một vùng đất rộng vài trăm ha, cây cỏ mọc um tùm rồi xem mô hình nhà
máy đồ sộ thế kia. Tôi đã băn khoăn rằng liệu chúng ta có thể xây dựng
được không?” – ông Tuyến hồi tưởng lại. Hồi đó, nhiều công ty nước ngoài
đánh giá Việt Nam
không thể tự mình xây dựng được nhà máy lọc dầu. Nhưng sau 48 tháng thi
công, xây lắp và cho ra sản phẩm đầu tiên, thì giấc mơ đã thành hiện
thực. Việt Nam đã ghi tên mình vào bản đồ thế giới là một quốc gia có sản xuất xăng dầu.
Có
nhiều người nói vui: “Úi ùi, nếu không có ông Tuyến thì NMLD Dung Quất
không hoàn thành”. Ông khẳng định: “Không phải, mình chỉ là cá nhân
trong tập thể lớn”. Ông Trương Văn Tuyến là thế, giản dị, thẳng tính và
luôn đề cao sức mạnh của tập thể. Chính cái tập thể vài nghìn người mà
ông đã vinh dự làm việc cùng đã làm nên những kỳ tích cho ngành Dầu khí
Việt Nam.
Chèo lái con tàu mắc cạn
Giữa
tháng 6/2010, ông Trương Văn Tuyến – Trưởng ban QLDA NMLD Dung Quất
được tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới. 3 tháng sau, Thủ
tướng Nguyễn Tấn Dũng gọi ông Tuyến lên gợi ý việc điều động về
Vinashin. Thủ tướng có nói rằng, công nghiệp đóng tàu là công nghiệp cơ
khí chế tạo. Ông Tuyến là “dân cơ khí” nên ngôi nhà Vinashin sẽ không
quá lạ lẫm với ông. Ngay cả khi làm Trưởng ban QLDA NMLD Dung Quất, khối
lượng công việc chế tạo, lắp ráp cơ khí là chính, công tác chế tạo,
công tác xây dựng chiếm tỉ lệ nhỏ hơn. Tin cậy ở kinh nghiệm và chuyên
môn 30 năm làm về cơ khí, Thủ tướng quyết định đưa ông Trương Văn Tuyến
về làm việc tại Vinashin trong giai đoạn tái cấu trúc.
Về
Vinashin, ông phải bắt tay vào việc “bắt bệnh, chữa bệnh” và vực dâïy
một tập đoàn đang trong giai đoạn khủng hoảng. Bây giờ, điều ông Tuyến
cảm thấy lo lắng nhất là ông tự cảm thấy mình lớn tuổi, không còn mạnh
mẽ như cách đây 10 năm nhưng bù lại nhiệt huyết trong tim không bao giờ
vơi cạn.
Vì
nhiều nguyên nhân khác nhau cả chủ quan và khách quan, Vinashin lâm vào
tình trạng vô cùng khó khăn, mất cân đối tài chính, sản xuất đình trệ,
hàng vạn người lao động có nguy cơ mất việc làm, không có thu nhập.
Ngành đóng tàu đã có lúc gặt hái được những thành công nhất định, khẳng
định vị thế trên trường quốc tế. Việt Nam luôn là địa chỉ đặt hàng của các chủ tàu đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Panama, Hà Lan, Anh… Nhưng thực tế chỉ ra rằng, ngành công nghiệp đóng tàu Việt Nam
còn rất non trẻ về khoa học công nghệ, máy móc hầu hết phải nhập ngoại.
Ngành này chưa thiết kế ra những dòng tàu biển mới để chào hàng, chủ
yếu là làm theo đơn đặt hàng của các chủ tàu nước ngoài.
Ông
Tuyến nhẩm tính, phải đến 60-70% giá trị con tàu là nhập ngoại từ thiết
kế bản vẽ, máy móc, động cơ của tàu… “Phần chúng ta làm chỉ chiếm 1/3
giá trị con tàu. Nếu biến động xảy ra ở 70% kia thì 30% giá trị còn lại
cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng dẫn đến ngành đóng tàu bị phụ thuộc vào
nước ngoài” – Tổng giám đốc Trương Văn Tuyến trầm ngâm. Ông cũng rút ra
một kinh nghiệm xương máu là phải quản lý tốt 30% giá trị con tàu do
người Việt làm. Ba bài toán: năng suất, chất lượng, tiết kiệm chi phí
phải được quán triệt từ cấp quản lý đến người lao động để mục tiêu cuối
cùng là đưa con tàu đóng mới hạ thủy đúng hạn, đạt các tiêu chuẩn đăng
kiểm quốc tế và có chi phí đúng kế hoạch để sinh lãi.
Ông
Tuyến cũng nhận thấy trình độ người lao động Vinashin đã đáp ứng yêu
cầu nhưng năng suất lao động chưa cao. Và việc cần làm ngay là khuyến
khích người lao động để vẫn người lao động ấy, năng suất lao động tăng
gấp hai, gấp ba. Ông mong muốn, mọi người phải tận tâm, đồng lòng, cùng
nâng cao chất lượng lao động. Đó chính là “vấn đề sống còn” luôn được vị
Tổng giám đốc thấm nhuần và truyền đạt cho đồng nghiệp. Việc thuê
chuyên gia đóng tàu nước ngoài sang làm việc để cán bộ, công nhân Việt Nam
trực tiếp học hỏi cũng là bước đi đang được Vinashin tính tới. Vị Tổng
giám đốc họ Trương cũng cho rằng, việc Nhà nước tạo cơ chế đặc cách cho
Vinashin là rất cần thiết. Nhưng cơ chế chỉ diễn ra trong một thời gian
nhất định, cơ bản Vinashin phải tự lực làm ra tiền để trả nợ và phát
triển.
Quyết
định mang tính bước ngoặt ở Vinashin của Tổng giám đốc Trương Văn Tuyến
là thay đổi phương thức quản lý. Nếu không quản lý chi phí, hạch toán
mạch lạc từng sản phẩm thì sẽ thất bại. Đóng một con tàu hàng trăm người
làm miệt mài ngày đêm, sau một hoặc vài năm sau mới hoàn thành nhưng
khi hạch toán thì lỗ. Lỗi không phải do người lao động mà do người quản
lý. Có như vậy chúng ta mới từng bước ổn định sản xuất và phát triển,
lấy lại niềm tin với Đảng và nhân dân, khôi phục uy tín với khách hàng
trong nước và quốc tế.
Vinashin
được tái cơ cấu tập trung vào ba lĩnh vực gồm đóng và sửa chữa tàu
thủy; công nghiệp phụ trợ gắn với công nghiệp đóng tàu; đào tạo nguồn
nhân lực cho ngành đóng tàu và sửa chữa tàu. Tổng giám đốc Trương Văn
Tuyến cho biết, Vinashin sẽ không mở rộng cơ sở vật chất nhằm tiết kiệm
chi phí tối đa. Qua nhiều đợt tham quan học hỏi các nước có nền công
nghiệp đóng tàu tiên tiến, ông Tuyến cho rằng, cơ sở vật chất ngành đóng
tàu nước ta không thua kém các nước nhưng không đồng bộ nên quá trình
đóng tàu sẽ phát sinh nhiều chi phí sản xuất. Điều quan trọng là phải
quản lý tốt những cơ sở vật chất hiện có để rút ngắn thời gian hạ thủy
tàu, nhanh chóng xoay vòng đóng mới.
Trong
câu chuyện, Tổng giám đốc Trương Văn Tuyến rất ít khi kể về những việc
đã làm được trong hơn một năm chèo chống ở Vinashin. Bởi giai đoạn này
Vinashin vẫn đang khủng hoảng, vẫn phải gồng mình để trả hết nợ và vươn
lên làm ăn có lãi. Nhiệm vụ của ông ở Vinashin còn gian nan gấp trăm
ngàn lần so với việc xây dựng NMLD Dung Quất. Nhưng khi nghe ông nói ra
câu: “Anh làm không tốt thì phải làm tốt”, thì cái quyết tâm của ông sau
vài năm tới, Vinashin làm ăn có lãi sẽ nhanh trở thành hiện thực.
Ông Trương Văn Tuyến
- Năm sinh: 2/7/1950
- Quê quán: Cổ Loa, Đông Anh, Hà Nội
- Trình độ chuyên môn: Kỹ sư cơ khí
- Lý luận chính trị: Cao cấp
Từng tham gia các chức vụ:
- 1992: Giám đốc Công ty Lắp máy và Thí nghiệm cơ điện (thuộc Tổng Công ty Lắp máy – Bộ Xây dựng).
- 1995-2003: Giám đốc Công ty Lắp máy 45-1.
- 12/2003 – 6/2008: Phó tổng giám đốc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Trưởng ban QLDA NMLD Dung Quất.
-
6/2008 – 11/2008: Phó tổng giám đốc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Trưởng
ban QLDA NMLD Dung Quất kiêm Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Lọc
hóa dầu Bình Sơn, Tỉnh ủy viên – Ủy viên thường vụ Đảng ủy Khối Doanh
nghiệp Quảng Ngãi.
-
12/2008 – 6/2010: Phó tổng giám đốc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Trưởng
ban QLDA NMLD Dung Quất kiêm Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Lọc
hóa dầu Bình Sơn, Đại biểu HĐND tỉnh Quảng Ngãi, Bí thư Đảng ủy Ban QLDA
NMLD Dung Quất, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ Tập đoàn Dầu khí Việt
Nam.
- 10/2010: Tổng giám đốc Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam.
Khen thưởng:
-
Ông Trương Văn Tuyến đã được Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Lao
động hạng Nhất, Nhì, Ba. Năm 2008, Chính phủ tặng danh hiệu Anh hùng Lao
động thời kỳ đổi mới.
(Theo Petrotimes -Tạp chí Vinashin)